Moet ik mijn werk in Open Access beschikbaar stellen?
Enerzijds is het zo dat alsmaar meer financiers verplichtingen opleggen inzake het Open Access beschikbaar stellen van publicaties, hetzij rechtstreeks via de publisher door het betalen van een ‘article processing charge’ (APC), hetzij door de auteursversie van je artikel in een gratis online databank op te nemen, zoals bijv. de Document Server (d.i. de institutionele repository van UHasselt).
Een overzicht van de meest voorkomende funders die Open Access verplichtingen opleggen, vind je hier. Sommige onderzoeksfinanciers onderschrijven expliciet Plan S, dat sinds 2021 van kracht is gegaan. Plan S legt onderzoekers op om hun publicatie onmiddellijk in open access beschikbaar te stellen.
Anderzijds wordt - conform het UHasselt open access beleid - van alle UHasselt auteurs sowieso verwacht dat ze de auteursversie van hun peer-reviewed publicaties uit betalende tijdschriften en proceedings in de repository van de Universiteit Hasselt opladen (cf. Document Server@UHasselt).
Hoe kies ik een kwalitatief open access tijdschrift?
Aangezien open access voor nogal wat onderzoekers een relatief nieuw fenomeen is, leven er bij velen van hen vragen over de kwaliteit van open access publicatiekanalen, vooral van open access tijdschriften. Hun twijfels worden nog eens versterkt door het fenomeen van de zogenaamde “rooftijdschriften” of “predatory journals”. Dit zijn tijdschriften die artikelen in open access publiceren en die daarvoor hoge publicatiekosten of APC’s aanrekenen, zonder hiervoor evenwel fatsoenlijke redactionele diensten en “peer review” te organiseren. Ze maken met andere woorden misbruik van het open access model enkel en alleen om geld te verdienen. De desbetreffende artikels zijn voor alle duidelijkheid niet per definitie waardeloos; het kan om perfect betrouwbaar onderzoek gaan dat jammer genoeg in een malafide tijdschrift is gepubliceerd (de publicaties tellen bijgevolg niet mee voor financiering en voor evaluatie van de loopbaan).
Gelukkig zijn er tips om “rooftijdschriften” te herkennen. Hieronder volgt een kort overzicht van de belangrijkste tips. Om helemaal zeker te zijn, is het echter ook aangeraden om de pagina met meer algemene vuistregels m.b.t. publiceren te raadplegen, waarin onderstaande tips vervat zitten.
- Check of het tijdschrift is opgenomen in de Directory of Open Access Journals: Peer review staat aan de basis van de kwaliteitsgarantie van wetenschappelijke tijdschriften. Alle tijdschriften in de Directory of Open Access Journals (DOAJ) hanteren een vorm van peer-review en garanderen daarmee een kwaliteitscontrole op de inhoud.
- Check of de uitgever lid is van een erkende professionele organisatie zoals het Committee on Publication Ethics (COPE); de International Association of Scientific, Technical, & Medical Publishers (STM); de Open Access Scholarly Publishers Association (OASPA)
- Check of het tijdschrift is opgenomen in databases zoals Web of Science, SCimago, Scopus of – voor tijdschriften in de sociale en humane wetenschappen – in de VABB-lijst van peer reviewed tijdschriften. Deze websites garanderen namelijk de kwaliteit van het tijdschrift.
- Consulteer websites zoals Quality Open Access Market (QOAM) of SciRev, die kunnen helpen bij het kiezen van een tijdschrift op basis van ervaringen van onderzoekers.
- Check of u één van de editors van het tijdschrift kent en contacteer deze persoon met de vraag of hij/zij effectief editor is en of het tijdschrift degelijke peer review toepast.
- Check of u één van de auteurs van recent gepubliceerde artikelen kent en vraag hem/haar naar ervaringen, zeker wat betreft peer review.
- Raadpleeg de website Think. Check. Submit, via dewelke u aan de hand van een eenvoudige checklist kan nagaan of een tijdschrift of uitgever betrouwbaar is.
Mocht u ondanks het volgen van bovenstaande tips toch nog twijfelen, contacteer dan de Universiteitsbibliotheek (eline.schoeters@uhasselt.be; 011/26.81.22) of kies voor een ander tijdschrift.