Waarom zou je je data delen?
Welke data kan je (niet) delen?
Hoe kan je data delen?
Waarom zou je data hergebruiken?
Hoe kan je data hergebruiken?
Tools
Waarom zou je je data delen?
“In God we trust, all others must bring data.” (W. Edwards Deming)
Als je je data deelt, kunnen ze gereproduceerd en geverifieerd worden, wat de kwaliteit en de integriteit van jouw onderzoek ten goede komt. Bovendien help je mee aan een snellere innovatie, want andere onderzoekers kunnen verder bouwen op jouw resultaten. Nog niet overtuigd? Bekijk dan zeker onderstaande (niet-exhaustieve) lijst van voordelen die het jou persoonlijk kan opleveren als je je data deelt:
- Je kan je resultaten onmiddellijk kenbaar maken aan de academische gemeenschap, waardoor je de zichtbaarheid en de impact van jouw onderzoek vergroot.
- Wanneer je jouw dataset deponeert in een repository of documenteert aan de hand van een gepubliceerde data paper, dan krijgt het een persistente identifier toegewezen (bv. DOI), waardoor andere onderzoekers de data kunnen vinden en citeren.
- Je kan gemakkelijker samenwerken met je collega’s.
- Je kan een expliciete licentie toekennen aan je data, zoals de Creative Commons licentie waarmee je aangeeft dat jij de auteur bent van de dataset en waarmee je bepaalt wat anderen er wel of niet mee mogen doen.
- Je voldoet aan de verplichtingen van funders en uitgevers.
Welke data kan je (niet) delen?
Je hoeft niet al je data te delen, enkel de data die wetenschappelijk relevant zijn en essentieel zijn voor vervolgonderzoek.
Stel niet zomaar de volgende data open:
- Gevoelige data: persoonlijke, vertrouwelijke en biologische gegevens. Deze moeten afgeschermd worden en indien nodig vernietigd worden na afloop van het project. Als je deze data wilt delen, moet je denken aan informed consent, anonimisatie, pseudonimisatie, encryptie, etc.
- Data van derden of zelfs data die daarvan zijn afgeleid. Lees het contract met de derde partij zorgvuldig.
- Data waarop intellectuele eigendomsrechten van toepassing zijn of data die een potentieel hebben voor tech transfer en valorisatie.
Meer informatie over gevoelige data, data van derden, intellectuele eigendomsrechten en valorisatie vind je hier.
Hoe kan je (meta)data delen?
- Als je gebruik maakt van de Google shared drive kan je gemakkelijk data delen met je collega’s tijdens het onderzoek. Wees je ervan bewust dat e-mail een riskante uitwisselingstool is. De Belnet filesender is een veilig alternatief.
- Je kan je dataset opladen in een data repository en ervoor kiezen om ze te delen in Open Access (eventueel na embargo) of met beperkte toegang. Voorzie de data van een gepaste licentie (bv. Creative Commons) zodat anderen weten wat ze wel of niet met je data mogen doen.
- Naast de upload in een repository kan je een peer-reviewed data paper publiceren in een traditioneel tijdschrift of in een specifiek data journal. In een data paper kan je jouw data meer gedetailleerd beschrijven waardoor ze zichtbaarder en begrijpelijker zijn en bijgevolg vaker hergebruikt zullen worden.
- Sommige uitgevers vereisen dat je een specifieke repository of tijdschrift gebruikt om de dataset te publiceren die aan de basis ligt van de paper.
- UHasselt onderzoekers worden verondersteld om de metadata van de datasets die aan hun peer-reviewed publicaties ten grondslag liggen op te laden in de UHasselt metadata repository. Het kan zijn dat je om ethische of juridische redenen jouw dataset niet mag bewaren en/of openstellen, maar je kan (en moet) de onderliggende metadata altijd vrij toegankelijk maken.
Waar je je data ook deponeert of publiceert, zorg dat ze conform zijn met de FAIR principes.
Waarom zou je data hergebruiken?
“If I have seen further, it is by standing on the shoulders of giants” (Isaac Newton, 1675)
Wanneer je je onderzoek aanvat, check eerst of er bestaande datasets zijn die je kan hergebruiken. Op die manier …
- Vermijd je dat je tijd en geld verspilt aan nieuwe, overbodige experimenten.
- Kan je de bestaande data analyseren en valideren en zodoende een sterke basis creëren om jouw onderzoek op verder te bouwen.
- Ontdek je nieuwe inzichten voor jouw onderzoek.
- Veranker je jouw onderzoek in het bestaande kennisnetwerk.
Hoe kan je data hergebruiken?
Waar vind je bestaande datasets die relevant zijn voor jouw onderzoeksproject? Je kan beginnen zoeken op die plaatsen waar je data kan delen: in een data repository of een data journal, of bij je collega’s (cf. supra). Er bestaan ook specifieke discovery services: Datasearch en Datacite.
Wanneer je een relevante dataset gevonden hebt, is het belangrijk het volgende in acht te nemen:
- Wat is de kwaliteit van de data? Komen ze van een betrouwbare bron?
- Wat zijn de toegang- en gebruiksvoorwaarden? Hoe kan je de aan de data geraken? Komen er kosten bij kijken?
- Beschik je over de gepaste software om de data te importeren/lezen/analyseren?
- Zijn er voldoende metadata aanwezig om de dataset te interpreteren en te hergebruiken?
- Hoe kan je de data hergebruiken? Wat is het beleid en de regelgeving voor gevoelige data? Welke licentie hangt er aan de dataset? Meer informatie.
Van zodra je de toegankelijkheid, interoperabiliteit en (her)bruikbaarheid van de dataset hebt vastgesteld kan je de data beginnen te verwerken.
Citeer de dataset zoals het hoort, met gebruik van een data citatie en een persistente identifier (bv. DOI). Als er meerdere versies bestaan van de dataset, maak het dan expliciet welke versie je hebt aangewend in jouw onderzoek.
Tools
- Creative commons Licentiekiezer of Choosealicense.com.
- Adviseringstool over het delen van je datasets en artikels.
- Kant-en-klare toonaangevende ethische gids voor het delen van genomische en gezondheidsgerelateerde data.
U kan hier de volledige lijst met tools en handleidingen raadplegen die we aanraden.